دستورالعمل رنگ آمیزی از مواردی است که دارای نکات ریز و ظریف بسیاری می باشد و بایستی جهت بدست آوردن یک لایه رنگ مناسب کلیه موارد مورد نیاز در این دستورالعمل ذکر شود. اولین مطلب در خصوص رنگ آمیزی سطح نحوه آماده سازی سطح مورد نظر با توجه به رنگ مورد استفاده می باشد.

 

 

روشهای گوناگونی برای آماده سازی سطح در نظر گرفته می شود که می توان به روشهای زیر اشاره نمود.

1- تجهيزات پاشش مواد ساينده متحرك

2- تجهيزات آماده سازي سطح با خلا .

3- دستگاه سنگ ( كه با هواي فشرده كار مي كند)

4- برس سيمي دوار

5- تفنگ سوزني

6- پوسكن ( كه با هواي فشرده كار مي كند).

7- دستگاه سنگ تراش دستي با لبه فلزي سخت تعويض شونده.

8- برس سيمي سخت با اندازه مختلف

مراحلی برای آماده سازی هر سطح در نظر گرفته می شودکه بایستی قبل از اعمال رنگ انجام شوند:

1- بر طرف كردن گريس ،‌روغن و ساير آلودگيهاي نفتي و غيره

2- تراشيدن زنگها و رنگها با چسبندگي كم تاولها و غيره

3- بر طرف كردن زنگهاي باقيمانده بوسيله پاشش مواد ساينده يا ابزار دستي (POWER TOOLS)

4- درصورت لزوم پاکسازی لایه رنگهای قبلي .

5- شستشوی سطح لایه اول رنگ با آب شیرین پیش از اعمال لایه بعدی.

درجه آماده سازي سطح

جهت ارزيابي سطح آماده سازي شده براي رنگ آميزي استاندارد هاي مختلف نظير SSPC وNACEو ISO 8501 مورد استفاده قرار مي گيرند . در جدول زیر مقايسه اي بين درجه آماده سازي سطح در هر يك از اين استاندارد ها انجام شده است.

 

در ارتباط با هر كدام از درجات آماده سازي سطح که در استانداردSSPC Steel Structure Painting Council) اشاره شده است توضيحي مختصري در زير داده مي شود:

۱- تميز كاري با استفاده از حلال (Solvent Cleaning SSPC-SP-):

اين روش جهت تميز كاري مواد حل شونده نظير روغن وگريس بوده واغلب پيش از انجام Blast Cleaning انجام مي شود وبه تنهايي بكار برده نمي شود چرا كه قادر به از بين بردن زنگ زدگي هاي روي سطح فولاد نمي باشد . البته اين روش در مورد قطعاتي كه آلوده به چربي ومواد روانكار باشد قبل از عمليات Blast Cleaning لازم مي باشد معمولاًپس از شستشو با حلال سطح يك مرحله نيز با آب شسته شود.

۲- تميز كاري با ابزار دستي ( Hand Tool Cleaning SSPC-SP-2) :

اين روش در بين تمامي روشهاي آماده سازي سطح كند ترين وبي كيفيت ترين روش مي باشد اما ساده وسريع بوده ونياز به سرمايه گذاري ندارد ابزارهايي كه بدين منظور استفاده مي شوند عبارتند از برس سيمي چكش و غيره .اين روش در مواردي كه انجام سند بلاست ممكن نباشد وجهت زدودن جرقه هاي جوشكاري بسيار موثرمي باشد.قبل و بعد از انجام عمليات سطحي جهت دسترسي به SSPC-SP-2 سطح مي بايست عاري از آلودگي هاي مربوطه به SSPC-SP-۱ نظير چربي ها باشد .

2- تميز كاري با ابزار مكانيكي قوي (Power Tool Cleaning SSPC-SP-3):

اين روش نسبت به روش دستي سريع تر وموثر تر مي باشد . اما گاهي اوقات سطح بدست آمده از پروفيل مناسبي برخوردار نبوده واز چسبندگي خوبي نيز برخوردار نمي باشد ابزارهائي نظير Wire brush در اين روش بكار برده مي شوند قبل از انجام تميز كاري با ابزار مكانيكي لازم است كه كليه آلودگي هاي نظير چربي ، مواد روانكار نمك ها وغيره از روي سطح زدوده شوند.

3- اسيد شوئي(SSPC-SP-8) Acid Pickling:

اين روش جهت قطعات كوچك واكثراً در آزمايشگاه استفاده مي شود كه بتوان آنها را در ظرف اسيد غوطه ور ساخت ابتدا فقط قطعه در محلول اسيد سولفوريك شسته شده تا زنگ روي آن برداشته شود سپس توسط آب گرم ومحلول رقيق اسيد فسفريك شسته مي شود اين روش نسبت به روش Blast Cleaning ارزان تر وساده تر مي باشد اما جهت سازه هاي بزرگ قابل كاربرد نمي باشد.

4- بلاستينگ سازه هاي فولادي :

اين روش بهترين روش جهت آماده سازي سطح قبل از رنگ آميزي مي باشد. قبل از انجام Blast Cleaning آلودگي هاي سطحي نظير چربي وگريس و نمك مي بايست از سطح قطعه پاك گردند.انجام اين عمليات باعث ايجاد زبري سطح گشته و در نتيجه ميزان چسبندگي رنگ به سطح مورد نظر افزايش مي يابد.عمليات Blast Cleaning به دو روش گريز از مركز وهواي فشرده انجاممي گردد. عواملي كه در روش دوم يا هواي فشرده كه بسته به نوع ساينده (سندگريت يا شات بلاست) نيز ناميده مي شود موثر مي باشند عبارتند از 1- مهارت اپراتور 2- فاصله وزاويه يا سطح 3- تنظيم تجهيزات به نحوي كه مقدار مناسبي از مواد ساينده با سرعت مناسب در اختيار باشد.4- استفاده از سايز مناسب كمپرسور ونازل 5- كيفيت مواد ساينده.

اندازه و شكل مواد سايا تاثير بسيار زيادي در زبري سطح ايجاد شده دارا مي باشد (Roughness Profile, Surface Roughness). نکته بسیار مهم در خصوص زبری سطح این است که در حقیقت نقاط ایجاد شده توسط برخود مواد به سطح بعنوان پایه برای چسبندگی رنگ مورد استفاده قرار می گیرد. بدین معنا که یکی از عوامل تاثیر گذار در چسبندگی رنگ زبری مناسب سطح آماده سازی شده می باشد.

در یک پروسیجر کامل رنگ آمیزی بایستی موارد زیادی در خصوص نوع و تجهیزات مصرفی جهت آماده سازی سطح ذکر گردد. بعنوان مثال در خصوص تمیز کاری به روش بلاستینگ موارد زیر قابل ذکر است :

۱- نوع و سایز ماده مورد استفاده جهت بلاستینگ. در این خصوص جدول زیر در برخی مواقع مورد نیاز است

اندازه مش بر حسب اندازه مواد سايا

۲- مشخصات کمپرسور و نازل و فشار تولیدی. در این خصوص نیز جدول زیر استفاده زیادی خواهد داشت

مقايسه مشخصات مصرفي كمپرسور بر حسب اندازه نازل

۳- صافی سطح و مشخصات سطح مورد نیاز

۴- مدت زمان مورد قبول جهت اعمال اولین لایه رنگ پس از تمیزکاری سطح

اعمال رنگ

جهت اعمال رنگ برروي يك سطح از روشهاي مختلفي استفاده مي شود كه عبارتند از قلم مو – غلطك – اسپري – اسپري معمولي ( هوا ) – اسپري بدون هوا – اسپري هواي مخلوط واسپري الكترو استاتيك اما از هر روشي كه جهت اعمال رنگ استفاده شود توجه به شرايط محيطي يكي از شروط اساسي دستيابي به يك پوشش رنگ مناسب مي باشد .لذا هنگام رنگ آميزي موارد زير مي بايست در نظر گرفته شود

رنگ آميزي در هواي مرطوب:

در هواي مرطوب احتمال ايجاد شبنم بر روي سطح مورد نظر وجود دارد و وجود شبنم بر روي سطح نيز از ايجاد پيوند بين رنگ وسطح مورد نظر جلوگيري مي نمايد . ايجاد شبنم بر روي لايه رنگي كه به تازگي بر روي سطح نشانده شده است نيز باعث زياد شدن زمان سخت شدن آن مي گردد.

نقطه شبنم.

نقطه شبنم دمايي است كه در آن دما بخار آب تبديل به مايع ميگردد .يك قانون كلي كه در ارتباط با اين موضوع در نظر گرفته مي شود اين است كه دماي سطح حداقل 3 درجه سانتيگراد بالاتر از نقطه شبنم باشد.

رطوبت خيلي پائين

چنانچه رطوبت در هواي خيلي پائين باشد اين موضوع براي رنگ هاي با پايه آب مشكل ساز مي گردد. خشك شدن سريع سطح در اين شرايط باعث ترك خوردن سطح شده وزمان سخت شدن نيز در اين حالت مناسب نمي باشد.

دماي پائين ( سرد)

در دماي پائين چسبندگي برخي رنگها در به سطح كاهش يافته وفرايند سخت شدن كند شده وگاهي نيز متوقف مي گردد. امكان يخ زدن در رنگ هاي پايه آبي وجود دارد وحلال ها نيز باسرعت كمتري تبخير مي شوند ، بعلاوه در دماي پائين تر هوا رطوبت كمتري را ميتواند در خود نگهدارد لذا احتمال ايجاد شبنم نيز وجود دارد.

دماي بالا ( گرم)

در دماي بالا احتمال ايجاد حباب هاي محبوس شده در لايه رنگ افزايش مي يابد .همچنين در دماي بالا زمان Pot- Life نيز كاهش مي يابد.

باد شديد

در صورت وجود باد شديد انجام عمليات اسپري با مشكل مواجه شده وامكان نشستن خاك و گرد وغبار بر روي سطح رنگ وجود دارد .همچنين حلال رنگ بسيار سريع تر خشك مي شود كه اين مسئله باعث بروز مشكلاتي مي گردد. حداكثر سرعت باد قابل قبول 3 m/s در نظر گرفته مي شود.

ايجاد شبنم بر روي سطح

با افزايش رطوبت وكاهش دما اين مسئله شديدتر مي گردد معمولا ًانجام عمليات رنگ آميزي در اواخر روز كاري ويا در شب انجام مي گردد.زيرا عملياتي آماده سازي سطح عمليات وقت گير وعمليات رنگ آميزي نسبتاًسريع مي باشد به طوري كه سطحي كه آماده سازي آن 6 تا 8 ساعت به طول مي انجامد رنگ آميزي آن 1-2 ساعت طول مي كشد. لذا مي بايست در نظر داشت قبل از اعمال رنگ برروي سطح شبنم ايجاد نشده باشد ايجاد شبنم در فصل هاي پائيز و بهار كه تغييرات دما هنگام غروب خورشيد زياد است محتمل تر مي باشد همچنين وجود شبنم بر روي رنگ هاي آميدي باعث ايجاد شوره يا Blush مي گردد كه مي بايست قبل از اعمال لايه بعدي از روي سطح برداشته شود در غير اين صورت لايه بعدي برروي آن نمي چسبد.

در مواردي كه شرايط هوايي مشكل ساز باشد جهت دسترسي به يك پوشش مناسب مي توان از روش هايي نظير رقيق كردن رنگ ،گرم كردن واضافه كردن تعداد لايه هاي پوشش استفاده نمود .

روش هاي اعمال رنگ :

قلم مو :قلم موهايي كه جهت اعمال رنگ مورد استفاده قرار مي گيرد دو دسته هستند. دسته اول قلم موهاي با موي مصنوعي كه جهت رنگ هاي حلال آبي بكار برده مي شوند ودسته دوم قلم موهاي با موهاي طبيعي كه جهت رنگ هاي ديگر بكار برده مي شود. . استفاده از قلم مو تحت شرايط زير صورت مي گيرد :

- زماني كه سطح به هر دليلي توسط اسپري پوشانده نشده باشد .

 

- براي باز سازي رنگ آسيب ديده

- در جايي كه توليد كننده پوشش با مواد پوشش را مناسب براي كاربرد به روش قلم مو در نظر
مي گيرد .

- معمولاً بر روي خطوط جوش قبل از اعمال رنگ با يك لايه رنگ با قلم مو كشيده مي شود.

- براي اعمال پوشش اوليه رنگ ( پرايمر ) در گوشه هاي شيبي يا سطوح نا منظم قبل از اعمال رنگ .

- نكاتي كه هنگام استفاده از قلم مو بايد در نظر داشت:

- در استفاده از قلم مو در هر بار فقط يك سوم از Bristle به داخل رنگ فرو برده مي شود .

- اثر قلم مو نبايد بر روي رنگ اعمال شده باقي بماند .

- در هنگام رنگ آميزي نبايد به قلم مو فشار آورد .

- Bristle قلم ها بايد داراي كيفيت بسيار بالايي باشد .

غلطك : غلطك ها نيز مانند قلم موها در نوع طبيعي ومصنوعي وجود داشته وبا اندازه هاي مختلفي در دسترس مي باشند ، رنگ هايي كه حلالشان به سرعت تبخير مي گردد را نمي توان به راحتي با غلطك اعمال نمود. استفاده از غلطك در صورت تجويز كارخانه سازنده رنگ هاي صنعتي قابل استفاده هستند .

اسپري معمولي ( هوا )Conventional Spray : در اين روش رنگ مورد استفاده توسط هواي فشرده اتميزه شده وبر روي سطح مورد نظر كشيده مي شود .سيستم اسپري معمولي ( هوا ) شامل مواردي نظير: محفظه تحت فشار – كمپرسور –نازل – شيلنگ هوا – شيلنگ رنگ وموارد ديگري مي شود. ماكزيمم مقدار رنگي كه مي توان توسط اين روش طي يك روز كاري ( 8 ساعت ) اعمال نمود حدود 200-400 متر مربع مي باشد

.اسپري بدون هواAirless Spray: در اين روش با عبور دادن رنگ از يك سوراخ با فشار بالا تميزه مي شود هنگام عبور رنگ از دهانه سوراخ نازل رنگ منبسط شده وبه ذرات كوچك تقسيم مي شود وبر خلاف روش اسپري هوا در اين روش از هوا استفاده نمي شود. با اين روش شيارها ولبه ها را بهتر ميتوان رنگ نمود واز سرعت بالاتري نيز برخوردار است.

در نهایت درخصوص اعمال رنگ بایستی در یک رویه کلیه موارد ار جمله نوع رنگ تعداد لایه های رنگ مورد نیاز ضخامت هر یک و دیگر موارد ذکر گردد.